Wprowadzenie
Współczesny świat niesie z sobą nowe wyzwania. Część z nich dotyczy stanu środowiska naturalnego, stabilności klimatu i wzorów konsumpcji, które przyczyniają się do pogorszenia lub poprawy obecnej sytuacji.
Problemy ekologiczne, przed którymi stoimy, wymagają gruntownych zmian w wielu obszarach życia. Aby stało się to możliwe, potrzebujemy gruntownej edukacji ekologicznej społeczeństwa. To zapotrzebowanie przyczyniło się do pojawienia się nowego zawodu – edukatora ekologicznego.
Kim jest edukator ekologiczny
Edukator (trener, wykładowca) ekologiczny zajmuje się działalnością edukacyjną, świadczy usługi szkoleniowe, informacyjne i doradcze dla zróżnicowanych grup zawodowych i wiekowych, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży, w różnego rodzaju placówkach (szkołach, specjalistycznych placówkach edukacyjnych publicznych i niepublicznych, organizacjach ekologicznych). Przedmiotem zainteresowań edukatora jest wdrażanie koncepcji kształcenia i wychowywania społeczeństwa w duchu poszanowania środowiska przyrodniczego.
Cel działalności edukatora ekologicznego
Edukator ekologiczny:
- upowszechnia tematykę z zakresu ochrony i kształtowania środowiska w połączeniu z postawami humanistycznymi. Jego działalność w odniesieniu do dzieci i młodzieży ma na celu wpływanie na poziom świadomości ekologicznej, propagowanie konkretnych zachowań korzystnych dla środowiska naturalnego, upowszechnianie wiedzy o przyrodzie.
- współpracuje z nauczycielami, współtworzy treści edukacyjne, scenariusze zajęć, stosuje interaktywne metody dostosowane do wieku i możliwości odbiorców. Może przyjąć funkcję prelegenta. Edukator (wykładowca, trener) w placówkach pozaszkolnych jest twórcą własnego autorskiego programu pracy.
- chroni elementy otoczenia przyrodniczego przed niekorzystnym wpływem skutków działalności człowieka, upowszechnia możliwe rozwiązania technologiczne w środowisku człowieka i gospodarce służące zahamowaniu degradacji środowiska naturalnego, opracowuje koncepcje projektów ekologicznych, wykorzystanie funduszy celowych.
Formy działalności edukatora ekologicznego
Edukator ekologiczny pracuje w zespole, grupie lub indywidualnie. Jego praca może przyjmować różne formy: trenera w kształceniu ustawicznym, tworzenie programów edukacyjnych, organizacje i prowadzenie „zielonych szkół” w postaci np.: kilkudniowych wycieczek z intensywnym programem ekologicznym, imprez o charakterze studyjnym, których głównym celem jest poznanie przyrody odwiedzanego terenu.
Jako wykładowca na kursach może wykonywać i nadzorować zadania zawodowe związane ze wspieraniem dorosłych w ich kształceniu. Ze względu na specyfikę zawodu i obszar działania edukator ekologiczny jest wykwalifikowanym teoretycznie i posiadającym doświadczenie praktyczne specjalistą w dziedzinie, w której popularyzuje wiedzę i udziela informacji np. w zakresie tematyki: zrównoważony rozwój w zglobalizowanym świecie, ochrona humanitarna zwierząt, ochrona bioróżnorodności, usługi ekosystemowe, zmiany klimatu, zrównoważony transport, sprawiedliwy handel, rolnictwo ekologiczne. Prowadzone przez niego formy szkoleniowe – kursy, szkolenia, seminaria, sympozja, konferencje, warsztaty, zielone szkoły – mają charakter popularyzujący, zaspokajający potrzeby ogólnoludzkie, aspiracje i ambicje uczestników. Edukator ekologiczny może prowadzić pojedyncze zajęcia lub będące modułem większego przedsięwzięcia. Ponadto, dysponując specjalistyczną wiedzą ekspercką w danej dziedzinie, może: egzaminować, udzielać porad i konsultacji, uczestniczyć w koordynowaniu działań w zakresie przygotowania, opiniowania i udostępniania słuchaczom materiałów metodycznych i pomocy dydaktycznych, wspierających zarówno uczenie się w grupie, jak i samokształcenie.
Praca w tym zawodzie wykonywana jest w pomieszczeniach (sale szkoleniowe, sale wykładowe, pomieszczenia biurowe) oraz na wolnym powietrzu (naturalne obszary zielone, tereny wystawowe i targowe).
Aspekty organizacyjne pracy edukatora ekologicznego
W zależności od charakteru prowadzonej działalności i posiadanych kwalifikacji edukator ekologiczny może zajmować stanowisko pracy: wykładowcy, trenera, nauczyciela konsultanta, doradcy metodycznego, konsultanta, doradcy, specjalisty ds. szkoleń, kierownika szkoleń, dyrektora ośrodka szkoleniowego, eksperta.
Praca edukatora przebiega w różnych warunkach. Pracuje w pomieszczeniach zamkniętych – salach wykładowych, szkolnych, bibliotekach, świetlicach, pomieszczeniach biurowych, własnym gabinecie lub na terenie otwartym (obszary przyrodnicze, tereny zielone, wystawowe, targowe) co pociąga za sobą konieczność pracy na wietrze, deszczu czy mrozie. Praca może się wiązać również z wyjazdami zagranicznymi w przypadku kooperacji edukacyjnej, poznawczej i wymian studyjnych z partnerami, firmami zagranicznymi.
Niezależnie od miejsca zatrudnienia praca edukatora ekologicznego ściśle związana jest z kontaktami z ludźmi. Są to kontakty niezbędne i często bardzo intensywne. Związane to jest z charakterem pracy organizacyjnej i edukacyjnej – musi kontaktować się z uczestnikami szkoleń, odpowiadać na pytania zwłaszcza zadawanych przez najmłodszych uczestników zajęć i wycieczek, udzielać informacji, doradzać, wyjaśniać, często przekonywać, organizować przebieg zajęć, konsultować się ze specjalistami branżowymi lub z naukowcami.
Czas pracy edukatora ekologicznego jest ruchomy i regulowany grafikiem zajęć. Zajęcia szkoleniowe i organizowane wyjazdy w plener mogą przebiegać w rożnych godzinach dziennych zarówno w dni powszednie, jak i soboty i niedziele (najczęściej z pominięciem uznanych dni świątecznych). Zazwyczaj nominalne godziny pracy wynikające z formy zatrudnienia nie oddają stanu faktycznego. Edukator poświęca dodatkowo czas m. in. na przygotowanie się do zajęć, przygotowanie publikacji i materiałów do wystąpień na różnego rodzajach spotkaniach gospodarczych i kulturalnych, udział w pracach zespołów eksperckich. Można stwierdzić, że dzienny czas pracy edukatora może znacznie przekroczyć 8 godzin. Poza tym jego praca może się wiązać z częstymi wyjazdami krajowymi i zagranicznymi.
W zależności od rodzaju placówki, organizacji, instytucji, w której pracuje jego podległość zależna, jest od struktury organizacyjnej firmy. Edukator ekologiczny może założyć i prowadzić własną placówkę szkoleniową i działalność w zakresie edukacji ustawicznej zajmując stanowisko naczelne.
Aspekty prawne związane z zawodem edukatora ekologicznego
Edukator ekologiczny jest związany z zielonymi miejscami pracy i posiada odpowiedni kod zawodu – 325 501.
Ważną grupą odbiorców zajęć realizowanych przez edukatora są dzieci i młodzież. Edukacja ekologiczna obecna jest w formalnym systemie kształcenia w postaci oddzielnej ścieżki edukacyjnej o charakterze wychowawczo-dydaktycznym, począwszy od II etapu edukacyjnego (klasy IV-VI) (zgodnie z Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dn. 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół).