Przyroda i klimat – Strażnicy i Strażniczki Klimatu w Puszczy Białowieskiej
Coraz więcej naukowców dostrzega, że ochrona klimatu jest obecnie najważniejszych wyzwaniem, przed jakim staje ochrona przyrody. Właśnie zagrożeniom, jakie globalne ocieplenie stwarza dla bioróżnorodności poświęcony był ostatni zjazd Szkolenia dla Lokalnych Liderów Klimatycznych „Strażnicy Klimatu”. Podczas obozu terenowego, który odbył się w dniach 13-17 maja 2015 roku, uczestnicy spotkali najlepszych specjalistów w swoich dziedzinach i uczyli się przyrody od najlepszej możliwej nauczycielki – legendarnej Puszczy Białowieskiej.
Relacja fotograficzna ze szkolenia
Wyjazd rozpoczęły wykłady dr. Bohdana Jaroszewicza, dyrektora Stacji Geobotanicznej Uniwersytetu Warszawskiego w Białowieży, który opowiedział o wpływie klimatu i jego ocieplenia na różnorodność biologiczną i funkcjonowanie ekosystemów leśnych. Gwoździem programu była wycieczka do Białowieskiego Parku Narodowego w rejony, do których zwykle dostęp mają tylko naukowcy. Doktor Jaroszewicz przybliżył grupie sposoby badania wpływu ocieplenia klimatu na gatunki i układy ekologiczne oraz zwrócił uwagę na skutki ocieplenia klimatu widoczne w ekosystemach leśnych Parku. Choć dla wielu uczestników szkolenia było to pierwsze zetknięcie z praktyką poważnych badań naukowych, wszyscy chłonęli nową wiedzę dzięki zaangażowaniu i entuzjazmowi prowadzącego, który przystępnie i z humorem przedstawiał trudne zagadnienia z pogranicza botaniki i klimatologii.
Po pierwszym spotkaniu z Puszczą przyszedł czas na spotkanie z jednym z jej najbardziej zagorzałych obrońców. Dr Andrzej J. Korbel opowiedział o odwiecznej relacji natura-kultura, czyli o związku człowieka z Puszczą Białowieską na przestrzeni wieków i o współczesnych, często kontrowersyjnych wizjach tej relacji.
Główny blok zajęć poświęcony był wpływowi zmian klimatu na bioróżnorodności. Otworzył go wykład Diany Maciąga, która pokazała uczestnikom szkolenia, dlaczego ochrona przyrody jest naszą ważną sojuszniczką w minimalizacji i adaptacji do zmian klimatu. Krzysztof Dudek z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu rozpoczął zajęcia od mocnego uderzenia, czyli nakreślenia związku między zmianami klimatu a triumfalnym pochodem patogenów i pasożytów, w tym kleszczy, coraz dalej na północ. Potem przyszła kolej na zagadnienie globalnego ocieplenia, jako katalizatora inwazji obcych gatunków i jego wpływu na bioróżnorodność. Na koniec Strażnicy i Strażniczki klimatu mieli za zadanie stworzyć możliwe scenariusze wpływu zmian klimatu na bioróżnorodność.
W rozważaniach na temat przyrody i klimatu szczególne miejsce zajmuje temat ochrony ptaków i terenów podmokłych. O skomplikowanej zależności mokradła-klimat-bioróżnorodność i o tym, dlaczego bagna są dobre dla natury, ludzi i klimatu opowiedział Paweł Sidło ze stowarzyszenia Ptaki Polskie. Wpływ wiatraków na ptaki, czyli ciemną stronę zielonej mocy odsłonił Dr Przemysław Chylarecki z Polskiej Akademii Nauk, który radził też, jak minimalizować konflikty pomiędzy wiatrakami a ochroną ptaków. Ten blok uzupełniła wycieczka nad ważny dla lokalnej awifauny zalew Siemianówka, prowadzona przez doświadczonych ornitologów – Romana Sołowianiuka i wspomnianego już Pawła Sidło.
Wyjazd uzupełniały warsztaty dotyczące prowadzenia kampanii dla klimatu i przyrody. Iwo Łoś zdradził uczestnikom tajniki współpracy ze społecznościami lokalnymi w realizacji regionalnych i ogólnopolskich kampanii ekologicznych a Diana Maciąga opowiedziała o globalnym ruchu klimatycznym: wielkiej mobilizacji przed ubiegłorocznym Szczytem Klimatycznym ONZ u Nowym Jorku i wyzwaniami, jakie czekają nas przed tegorocznym szczytem w Paryżu. Temat kampanii zamknął warsztat, podczas którego uczestnicy mieli za zadanie odpowiedzieć na szereg niewygodnych pytań, które pozwalają obnażyć słabości kampanii zanim te zdążą jej zaszkodzić.
Nie ma lepszej pory na wycieczkę przyrodniczą niż świt. Choć perspektywa wczesnej pobudki budziła mieszane emocje, wszystkie wątpliwości uleciały, gdy u bram Parku naszą grupę przywitał najlepszy ambasador Puszczy – żubr we własnej osobie. Wypatrzył go doświadczony przewodnik i przyrodnik, Arkadiusz Szymura, który wprowadził klimatyczną grupę w tajniki świata puszczańskich roślin i zwierząt. Najlepsze zostało na koniec. Ostatniego dnia obozu Strażnicy na dobre dali się wciągnąć Puszczy bagnistej, gęstej i cudownie nieujarzmionej. Adam Bohdan z Oddziału Podlaskiego Stowarzyszenia Pracownia na rzecz Wszystkich Istot poprowadził grupę w puszczański gąszcz w poszukiwaniu porostów, które nie tylko są wyznacznikiem naturalności tego ekosystemu, ale pozwalają naukowcom oszacować skalę czystości powietrza.
To już ostatnie wspólne szkolenie Strażników i Strażniczek Klimatu, jednak na pewno nie ich ostatnie spotkanie. Podczas 9-miesięcznego cyklu szkoleniowego zdobyli wiedzę i umiejętności, które pozwolą im stać na straży przyszłości świata, w którym żyjemy. Stworzyli też zgraną grupę przyjaciół, która jest gotowa wspólnie działać i wspierać się w pracy, dla lepszej przyszłości nas i całej planety. Serdecznie gratulujemy wszystkim, którzy ukończyli szkolenie i mamy nadzieję, że spotkamy się jeszcze nie raz!
Szkolenie jest częścią Szkolenia dla Lokalnych Liderów Klimatycznych „Strażnicy Klimatu” będącego częścią projektu „Edukacja zawodowa i obywatelska na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu” realizowanego przez Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, dofinansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot.
